De meeste van de twaalf gemeenten die een zoektermijn hanteerden voor bijstandsaanvragers van 27 jaar of ouder, hebben hun werkwijze aangepast. Zij volgen daarmee de aanbeveling van de Nationale ombudsman op om de wet rond het hanteren van een zoektermijn en het verstrekken van een voorschot na te leven.
Direct aanvragen
In 2017 deed de Nationale ombudsman onderzoek naar het opwerpen van drempels voor bijstandsaanvragers van 27 jaar of ouder door gemeenten. Volgens de Participatiewet moet deze groep direct een bijstandsuitkering kunnen aanvragen en daarop binnen vier weken na de aanvraag een voorschot kunnen krijgen. Gemeenten mogen dus geen zoektermijn hanteren waarin deze groep aanvragers verplicht moet solliciteren voordat ze bijstand mogen aanvragen.
In zijn rapport Behoorlijke Bijstand? concludeerde de ombudsman dat de meerderheid van de bij hem aangesloten gemeenten 27-plussers correct informeert over de mogelijkheid om direct een aanvraag voor bijstand in te dienen en daar ook daadwerkelijk gelegenheid toe geeft. Twaalf gemeenten hanteerden echter een zoektermijn van twee tot vier weken.
Reactie op bevindingen
De Nationale ombudsman heeft deze twaalf gemeenten gevraagd om te reageren op zijn bevindingen. De meeste zegden toe hun beleid zodanig aan te passen dat er geen sprake meer is van een zoektermijn. De ombudsman nam hier met instemming kennis van. Enkele andere gemeenten lijken echter nog steeds een zoektermijn te hanteren. De ombudsman heeft deze gemeenten per brief verzocht om hierover met hem in gesprek te gaan. Hij rondt hiermee zijn onderzoek naar drempels voor bijstandsaanvragers van 27 jaar of ouder af. Uiteraard blijft de ombudsman dit onderwerp nauwlettend volgen.
Achtergrond
Sinds 2012 geldt voor bijstandsaanvragers jonger dan 27 jaar een wettelijk verplichte zoektermijn van vier weken. Pas na deze periode kunnen jongeren een bijstandsuitkering aanvragen. Voor aanvragers van 27 jaar of ouder geldt deze wettelijke zoektermijn niet. Zij bevinden zich meestal in een andere situatie dan jongeren, hebben verplichtingen en kunnen de zorg voor kinderen hebben. Daarom moeten gemeenten aanvragen van 27-plussers volgens de Participatiewet meteen in behandeling nemen. Zij mogen aanvragers van 27 jaar of ouder niet verplichten eerst meerdere weken te solliciteren voordat ze een aanvraag kunnen doen. Als gemeenten deze zoektermijn wel hanteren, kan dat tot gevolg hebben dat mensen tijdelijk geen inkomen hebben, bijvoorbeeld na een echtscheiding. Dat vindt de Nationale ombudsman niet behoorlijk.
Uit onderzoek na klachten over de gemeenten Krimpenerwaard en Enschede bleek dat deze gemeenten zich niet behoorlijk opstelden tegenover bijstandsaanvragers van 27 jaar of ouder. Dit was voor de Nationale ombudsman aanleiding om alle bij hem aangesloten gemeenten te vragen naar de manier waarop ze bijstandsaanvragen van 27-plussers behandelen. Dit onderzoek leidde tot het rapport Behoorlijke Bijstand?.
