Onderzoek uit eigen beweging door de Nationale ombudsman naar het gebruik en de totstandkoming van individuele ambtsberichten, die een essentiële schakel vormen tussen een asielaanvraag en de toelatingsbeslissing. Bij twijfels over het verhaal van een asielzoeker kan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) het Ministerie van Buitenlandse Zaken vragen om een onderzoek in het land van herkomst. Buitenlandse zaken stelt dan een individueel ambtsbericht op - een samenvatting van het onderzoek op één of twee kantjes - en op basis daarvan neemt de IND vervolgens een beslissing op de asielaanvraag.
De Nationale ombudsman concludeert in zijn onderzoek dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken niet altijd zorgvuldig handelt bij de totstandkoming van individuele ambtsberichten in asielzaken. En de manier waarop de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) gebruik maakt van deze berichten wijst op vooringenomenheid en partijdigheid. Het gaat er daarom in asielprocedures niet altijd behoorlijk aan toe.
Uit het onderzoek van de ombudsman blijkt dat de inhoud van individuele ambtsberichten in ruim tachtig procent van de gevallen leidt tot afwijzing van het asielverzoek. Asielzoekers worden beperkt in hun mogelijkheden de negatieve beslissing aan te vechten bij de rechter. Zo krijgen zij het ambtsbericht en de onderliggende stukken, ten onrechte, vaak te laat. Als het de asielzoeker dan toch nog lukt om de stukken te krijgen, zijn vaak grote delen onleesbaar omdat Buitenlandse Zaken deze heeft “weggelakt”. En dat terwijl uit het onderzoek van de Nationale ombudsman blijkt dat er soms fouten en vage beschrijvingen in de ambtsberichten staan, waardoor de tekst op meerdere manieren kan worden uitgelegd. De Nationale ombudsman constateert verder dat ook beslismedewerkers van de IND geen inzage krijgen in ongelakte onderliggende stukken. Hierdoor is het niet uitgesloten dat op basis van een individueel ambtsbericht een onjuiste beslissing op de asielaanvraag wordt genomen. Op de mogelijkheid tot contra-expertise worden asielzoekers veelal niet gewezen of zij krijgen te weinig tijd om het rond te krijgen.
Omdat individuele ambtsberichten belangrijk zijn in de asielprocedure, doet de Nationale ombudsman een aantal aanbevelingen ter verbetering. Zo pleit hij ervoor om beslisambtenaren van de IND inzage te geven in alle achterliggende stukken die tot het ambtsbericht hebben geleid, zodat zij een meer afgewogen beslissing kunnen nemen. Ook asielzoekers zouden ruimer inzage moeten krijgen in de achterliggende stukken. Daarnaast pleit de ombudsman ervoor het ambtsbericht sneller ter beschikking te stellen van de asielzoeker. Buitenlandse Zaken zou meer openheid moeten geven over het uitgevoerde onderzoek.