"Maak een einde aan de crisis rondom de opvang van asielzoekers". Deze oproep doet de Nationale ombudsman na een bezoek aan de noodopvang van COA in Enschede. "Het is mogelijk om deze opvangcrisis op te lossen. Maar dan moeten politici en bestuurders hun verantwoordelijkheid gaan nemen. Ik moet vaststellen dat deze huidige onhoudbare situatie een gevolg is van onbehoorlijk bestuur van overheden onderling. De invoering van de spreidingswet is noodzakelijk om deze impasse in onbehoorlijk bestuur te doorbreken."
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen bracht vorige week samen met Frank Candel, voorzitter van VluchtelingenWerk Nederland, een bezoek aan de noodopvanglocatie in Enschede. Op het terrein van de Vliegbasis Twenthe, op zo'n 5 kilometer van het centrum van Enschede, verblijven ruim 480 asielzoekers. Er wonen gezinnen met kinderen en alleengaande mannen in twee gebouwen, een tent en containers (portocabins).
Uit onderzoek van VluchtelingenWerk Nederland blijkt dat nog steeds een groot aantal (crisis)noodopvanglocaties niet voldoen aan de Europese richtlijn voor een menswaardige opvang. Bijvoorbeeld de slaapvertrekken, het sanitair en het onderwijs voor kinderen voldoen niet aan de minimale normen.
Reinier van Zutphen: "Het is elke keer weer indrukwekkend om een noodopvanglocatie te bezoeken en de verhalen van de mensen te horen. Een man met wie ik sprak is heel dankbaar om in Nederland te zijn, maar het verblijf in de noodopvang is zwaar. Er is weinig tot geen privacy en de hygiëne laat ernstig te wensen over. Wat wil je als er 1 toilet is op 25 mensen? En de onzekerheid over de toekomst knaagt aan mensen."
De Crisis Voorbij
Ruim een half jaar geleden verscheen het rapport 'De Crisis Voorbij'. Daarin constateerden de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman dat de waardigheid van volwassenen en kinderen ernstig onder druk staat in de crisisnoodopvang omdat de voorzieningen niet geschikt zijn. Van Zutphen en Kalverboer riepen toen al op tot directe aanpassingen en structurele oplossingen om de situatie niet nog erger te laten worden. Sinds die oproep is er niets veranderd.
Reinier van Zutphen: "We zijn echt door de ondergrens gezakt van wat menswaardig is. We wisten al dat een groot deel van de opvanglocaties niet aan de normen voldoet. Het onderzoek van VluchtelingenWerk bevestigt dit nogmaals. Er worden mensen- en kinderrechten geschonden omdat basale voorzieningen ontbreken. En deze situatie is niet tijdelijk. Mensen verblijven soms al meer dan een jaar in deze omstandigheden."
Betere omstandigheden
De Nationale ombudsman is kritisch op de manier waarop vluchtelingen momenteel worden opgevangen in ons land. Maar tegelijkertijd prijst hij de medewerkers van het COA. Ook in Enschede ziet hij dat de COA medewerkers tot het uiterste gaan. Van Zutphen: "Ook de medewerkers van het COA verdienen betere omstandigheden om in te werken. Ook daar is de overheid verantwoordelijk voor."
De noodopvang in Enschede is nog zeker open tot de zomer van 2024. Daarna wordt er een asielzoekerscentrum geopend. Van Zutphen: "De gemeente Enschede neemt al jaren haar verantwoordelijkheid. Want dat wil ik benadrukken: deze gemeenten hebben een noodopvang die onder de maat is, maar ze nemen wel hun verantwoordelijkheid. Als alle gemeenten dit voorbeeld volgen, komen we uit deze crisis. En dan kunnen we iedereen een plek bieden die voldoet aan de normen voor een menswaardig bestaan."
