De Nationale ombudsman heeft vandaag in een brief aan de ministers Grapperhaus en Dekker zijn zorgen geuit over de gang van zaken in een (gratie)procedure van een levenslang gestrafte. Na verloop van tientallen jaren moet een levenslange gevangenisstraf getoetst worden en in Nederland gebeurt dat in een gratieprocedure.
Deze procedure duurt te lang. Keer op keer moeten rechters er aan te pas komen om ervoor te zorgen dat een correcte beoordeling plaatsvindt en om het tempo er in te houden.
Humane tenuitvoerlegging levenslang
Rechters hebben uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) afgeleid dat de overheid de uitvoering van een levenslange straf na zo'n 25 jaar opnieuw moet beoordelen. Zij hebben ook aanwijzingen gegeven welke criteria een rol spelen en hoe dat moet gebeuren. Zonder zo'n herbeoordeling kan levenslang een uitzichtloze en onmenselijke straf worden. Voor een veroordeelde moet voldoende duidelijk zijn hoe hij zich moet ontwikkelen om in aanmerking te komen voor beëindiging van de straf.
Herbeoordeling in de praktijk
In 2014 concludeerde de Nationale ombudsman dat in de gratieprocedure geen vlotte en adequate toets van de levenslange gevangenisstraf plaatsvond. Hij constateert nu opnieuw dat met de voorgeschreven herbeoordeling te veel tijd gemoeid kan zijn. Te weten: twee jaar.
Aanleiding voor de zorgenbrief: onderzoek naar een klacht
Aanleiding voor de brief van de Nationale ombudsman aan de ministers is de uitkomst van een onderzoek van de ombudsman naar een klacht over het Openbaar Ministerie (OM). De klacht was ingediend door een man die 35 jaar geleden werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. In 2017 had de man gratie verzocht en hij vond de onderbouwing van het advies dat het OM in 2018 uitbracht over dat verzoek, beneden de maat. In een vandaag uitgebracht rapport verklaart de Nationale ombudsman de klacht van de man gegrond. Hij neemt in het rapport geen standpunt in over het gratieverzoek. Evenmin staat in het rapport een oordeel van de ombudsman over de opvatting van het OM dat de straf moet voortduren.
