Reinier van Zutphen: 'Basta kos ta bon reglá pa e siudadano'

Riba é página

    Interview
    Reinier van Zutphen

    "Kada aña atrobe gobièrnu ta difikultá kos pa siudadano mas i mas.” Señor Reinier van Zutphen ta referí na loke mester kambia den e relashon entre gobièrnu i e siudadano. Tambe e ta krítiko tokante e ròl i efektividat di Nationale ombudsman.

    Reinier van Zutphen tin un mishon kla su dilanti komo Nationale ombudsman: “Gobièrnu mester tei pa e siudadano i no kontrali. Mi a bisa esaki diferente biaha durante e ultimo añanan. Mi ke keda traha riba esaki ya komo muchu biaha mi ta mira ku esaki no ta sosodé.

    Mi ta papia ku mandatarionan i ámtenarnan tokante esaki, pero tambe ku Parlamento. Si komo Parlamento bo ta responsabel pa e forsa di institushon, e ora ei bo tin e deber di traha lei i reglanan ku ta komprendibel i manehabel. Sino bo ta laga tantu e siudadano komo e ámtenar na kaya durante e ehekushon.”

    Kon alkansabel i servisial gobièrnu ta realmente?

    “Aña’den aña’fó nos ta mira kon ora ta trata di ta alkansabel, gobièrnu ta hasi esaki mas i mas difísil pa siudadano. Ei tin un kontradikshon entre loke nan ta bisa i loke nos ta mira. Durante e debate tokante e Toeslagenaffaire, frekuentemente tabata papia tokante maneho duru i sin miserikòrdia. Esei ta korekto, pero apénas tabata trata tokante antesedentenan di e asuntu akí. Dikon e fókùs den e lucha kontra froude a bira asina importante? Tabata trata di e opinion di hende (‘suidadano ta malversadó’), tabata trata di faktibilidat di e reglanan?

    Di ripiente hende tabata papia di ‘Tur hende ta bon hende’. Esei no ta bèrdat. Hende no ta bon hende semper; tin biaha sí i tin biaha nò. Un hende ku tira un pieda ún biaha, no ta un krou semper. Nos no ta papia di ‘kehadó fèrfelu’ pero tokante ‘komportashon di keho fèrfelu’. Hopi biaha e hendenan akí ta trata nan yunan bon i nan ta kushiná tres biaha pa siman pa nan bisiña ora esaki ta malu.

    Mayoria di hende no ta keha konstantemente. Nan ta keha por ehèmpel únikamente serka polis òf munisipio. No tin hende fèrfelu, pero tin sirkunstansha bou di kua hende ta komportá di manera fèrfelu. Si esaki ta resultado di regla i sistema kompliká, e ora ei mester manehá esakinan.”

    Kon ombudsman ta haña e medidanan di apoyo di gobièrnu pa ku Corona?

    “Aña pasá tabatin mashá hopi kos ku mester a keda reglá mashá lihé pa yuda hopi siudadano i kompania. Na promé instansha esei a bai hopi bon. Ta hopi hende a haña apoyo, pero entretantu e momentu ta bai yega kaminda nan mester paga bèk. Minister di Asuntunan Sosial a bisa tokante esaki: nos ta hasi esei ku indulgensha. E ora ei mi alma no ta den mi kurpa.

    Frekuentemente empresarionan tabata bini na remarke pa medidanan di apoyo únikamente ora nan tabata kumpli ku un otro areglo kaba. Si no nan tabata kai bou di tur tipo di areglo. E 40 mil personanan ku nos tin na Hulanda ku no tin dak riba nan kabes, na kuminsamentu a haña bon trato, nan a keda akohé asta den hotèl. Pero poko tempu despues nan a keda poné riba kaya mésun fásil bèk, anto nan mes mester a regla nan asuntu.

    Di e manera akí hende ta keda un man pa’lanti, un man patras. Esei ta parse di ta e patronchi di e Toeslagenaffaire. Ora bo tira un bista djaleu den e último sinku añanan, bo ta mira ku no ta trata di ‘insidente serio’, pero di aktonan struktural di gobièrnu ku no a benefisá e siudadano.”

    E Parlamento a kaba di kuminsá na un término nobo. Tokante kiko ombudsman lo ke papia ku e parlamentarionan nobo?

    “Mi ta un ombudsman parlamentario, pues apuntá pa parlamento. Mi ta haña importante pa mi puntra mi mes si mi ta kumpli sufisientemente. Nos ta informá e parlamento sufisientemente? Nos ta duna e parlamentarionan e hèrmèntnan nesesario pa ta krítiko ku legislashon ku ta na kaminda? Na e momentu akí frekuentemente nos konseho ta yega despues.  

    Un di e promé kosnan tokante kua mi ta bai papia ta e pregunta: kiko un defensor di pueblo realmente ta hasi? Na e munisipio Wijdemeren un persona ku ta risibí ònderstant mester a paga 7.000 euro bèk pa kompras di kuminda ku e tabata haña di su mama. Tabata trata di un ofisina di inteligensha di un fundashon kolektivo entre un kantidat di munisipio. Den esaki ta masha difísil pa sa kon bo por entregá bo keho. Mi ta haña esei absurdo. Ta esei mi ta sigui aktivamente.

    Mester ta bon kla unda bo mester bai, anto kon bo por entregá bo keho serka ombudsman. Tin mas institushon kaminda no ta kla si e derecho di keho sí ta sufisientemente reglá. Aya nos tin ku wak si nan ta habrí pa risibí keho. Si tin un hende ku ta supervisá i serka ken bo por bai. Ta trata di servisio di interes general. Mi ta haña ku pa esaki tambe e funshon di defensor di pueblo mester ta reglá. Gustosamente mi lo diskutí esaki ku Parlamento.

    Poko tempu pasá mi a kumpra un buki bieu di aña 1990 di Timothy Garten Ash, The Magic Lantern. E buki akí ta tokante e kambio drástiko na Oropa Oriental na 1989. E ta sita Václav Havel na momentu ku e ta asumí su puesto komo lider di gobièrnu i e ta bisa su pueblo: ‘Boso gobièrnu ta bèk’. Ta di esei ta trata sigun ami: un gobièrnu ku ta sirbi su pueblo. Ku ta ba’lapena lucha p’é i defendé!”

    Kon Nationale ombudsman, komo instituto, a desaroyá durante e último añanan?

    “Mi ta kere ku nos a bira mas relevante danki na nos ‘propio investigashonnan’. Eseinan ta investigashonnan ku nos a kuminsá kuné di nos propio inisiativa. E temanan tin di aber ku problema aktual. Por pensa riba por ehèmpel nos tres investigashonnan tokante pobresa na Hulanda karibense, e opstákulonan den akseso na kuido òf e investigashon ‘Hende muhé den pèrtá’.    

    Nos ta hasi esei mas i mas a base di señalnan for di nos komunidat. Te ku algun aña pasá internamente nos tabata papia di ‘Wak djaleu’. Entretantu nos ta papia di ‘Papiando ku’. Esei tabata un kambio signifikativo, pero nesesario. Enfátikamente nos ta pensa i traha for di perspektiva di e siudadano.”   

    Kiko ta mas importante: efektividat òf visibilidat?

    “Komo Nationale ombudsman nos ta e defensor di pueblo pa masha hopi munisipio i tur provinsia tambe. Durante e último añanan nos a bira muchu mas aktivo, anto nos ta partisipá komo realmente defensor di pueblo lokal. Mas i mas nos ta aktivo komo sparring partner. Tin biaha visibel pero regularmente no visibel. Pues nos por ta masha efektivo, sin mester di ta visibel. Pero tin biaha ku visibilidat di nos trabou, hustamente ta masha importante pa e efektividat.

    Un ehèmpel. No ta nesesario pa nos skirbi un rapòrt ekstenso kada biaha. Nos ta solushoná hopi kaso interviviendo, sin un rapòrt ekstenso. Òf nos ta skirbi un karta ku nos sentensia. Ku esaki e efektividat i produkshon di nos trabou a krese enormemente. Pero esei ta trese kuné ku nos ta ménos visibel sí.  

    Nos ta haña masha hopi pregunta. Munisipionan òf otronan ku ta traha ku siudadano, regularmente ta puntra nos si nos a yega di trata sierto kaso. Por ehèmpel nos Raadbaak – esaki ta un komunidat dor di i pa profeshonalnan pa interkabiá konosementu i best practices – a surgi a base di preguntanan di profeshonalnan. Ademas den kuadro di derecho atministrativo, sientífikonan i huristanan ta puntra nos, kiko nos opinion ta tokante aktuashon debido di gobièrnu. Den kasonan asina sí mester bini rapòrt òf karta.

    Nos ta analisá e balor sosial di nos informashon i salbaguardiá e ‘ombudsprudentie’ akí, sin ku nos ta purba di skirbi mas tantu rapòrt ku ta posibel. Di e manera akí nos ta bai hasi tur karta ku ta kontené un sentensia, aksesibel pa mundu eksterior. Ta trata aki di informashon balioso ku ántes nos tabata tene pa nos mes.”

    Ta parse manera últimamente tin mas i mas defensor di pueblo ta bin aserka. Kiko señor Van Zutphen ta haña di esaki?

    “Siudadanonan di Hulanda tin derecho riba servisio di defensor di pueblo adekuá. P’esei mi ta partidiario di tur loke ta keda pensá pa hasi entregá keho serka organisashonnan públiko mas fásil. Anto loke ta aportá na kosnan ku ta sosodé na lugá di trabou pa laga un organisashon públiko funshoná debidamente.

    Por ehèmpel manera ta pará habrí pa keho i señalnan, tantu di siudadanonan ku ta bini serka bo, komo di hende ku ta traha na bo organisashon.

    Pero ta reservá ku usamentu di e nòmber ombudsman òf ombudsfunctionaris. Esei ta konfuso. P’esei mi ta haña difísil ku tin ombudsman pa universidatnan i ombudsfunctionaris pa domèin sosial, anto pa polis na munisipionan. Ya komo Nationale ombudsman ta aktivo den enseñansa i na polis kaba.

    E tarea ta na nos pa informá e siudadano kiko Nationale ombudsman ta para p’e, anto pa kiko e por bati na nos porta. Ademas mi ke traha pa trese konosementu i ekspertisio di tur fasilidat di funshonarionan lokal huntu, pa kompartí i interkambiá esaki. Basta kos ta bon reglá pa e siudadano.”

    Photo Freek van den Bergh