Het optreden van de overheid richting burgers die hulp boden aan asielzoekers bij Ter Apel in de zomer van 2022, was onbehoorlijk en ongepast. Dat concludeert de Nationale ombudsman vandaag in zijn onderzoek Verboden hulp te bieden?. Hoewel de overheid bereid is om te leren van de situatie en lokale autoriteiten in Ter Apel alles op alles stellen om herhaling te voorkomen, is Van Zutphen er niet gerust op. ‘Een nieuw dieptepunt in de asielopvang dient zich aan. Het is nu zaak dat andere gemeenten hun verantwoordelijkheid pakken’, aldus de ombudsman.
Reactie overheid was onbehoorlijk
In de zomer van 2022 was er in en rond het aanmeldcentrum in Ter Apel een crisissituatie. Een groep asielzoekers moest zonder onderdak en bescherming buiten op het grasveld overnachten omdat er geen plek voor hen was in het aanmeldcentrum. Verschillende burgers zagen dat de overheid tekortschoot en voelden zich genoodzaakt tenten en andere hulpmiddelen uit te delen. Overheidsinstanties reageerden hierop door de tenten en hulpmiddelen af te pakken en dreigden burgers die te hulp schoten met strafrechtelijk ingrijpen. Deze reactie was onbehoorlijk, concludeert de ombudsman in zijn onderzoek naar de situatie.
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen: “Van de overheid mag worden verwacht dat zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden.”
Bereidheid om te leren
De gemeente, politie en het OM gaven in gesprek met de ombudsman aan dat er achteraf gezien onvoldoende oog was voor de humanitaire omstandigheden van de asielzoekers. Ook constateren zij dat de wijze waarop is gereageerd op burgers die hulp boden, bijzonder ongelukkig was. De Nationale ombudsman ziet dat de overheid bereid is om te leren van de situatie. Dat is van cruciaal belang. De kans dat asielzoekers weer buiten moeten slapen omdat het aanmeldcentrum te vol is, is nog altijd aanwezig.
Oproep aan gemeenten: ‘Pak die handschoen op’
Veel tijdelijke locaties in de asielopvang sluiten, er worden te weinig nieuwe locaties geopend en bestaande locaties zitten vol. Hierdoor zal de doorstroom vanuit het aanmeldcentrum in Ter Apel wederom vastlopen. En hoewel lokale autoriteiten alles in het werk stellen om te voorkomen dat de situatie weer uit de hand loopt, zijn zij uiteindelijk afhankelijk van hulp en inzet van andere gemeenten. De ombudsman roept gemeentebestuurders dan ook met klem op tot solidariteit in de asielopvang.
Reinier van Zutphen: “Iedereen die ik spreek wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen. Dit kan alleen als alle gemeenten in Nederland nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers.”
Ombudsmannen blijven alert
Kinderen en volwassenen die vanuit Ter Apel in de crisisnoodopvang terechtkomen, verblijven hier vaak lange tijd onder slechte omstandigheden. Vorig jaar zomer deden de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman in hun rapport 'De crisis voorbij' aanbevelingen om de crisisnoodopvang per direct te verbeteren. Ook riepen de ombudsmannen op om asielopvang uit de crisismodus te halen. Sindsdien is er vrijwel niets veranderd en nog altijd ontvangen de ombudsmannen klachten van mensen die in de crisisnoodopvang verblijven. De ombudsmannen blijven de situatie en de opvolging van hun aanbevelingen nauwgezet volgen.
