De relatie tussen de overheid en de Q-koortspatiënten is ernstig geschaad. De overheid had de burger gedurende de Q-koortsepidemie onvoldoende op haar netvlies staan. En nog steeds kijkt de overheid onvoldoende naar wat de burger nodig heeft om weer verder te gaan. Dat is niet behoorlijk. Dat concludeert de Nationale ombudsman rapport ‘Het spijt mij; over Q-koorts en de menselijke maat’. Hij doet een aantal aanbevelingen om het vertrouwen te herstellen.
De Q-koorts heeft veel slachtoffers gemaakt. Niet alleen zijn ten minste 25 mensen overleden en tienduizenden besmet, nog steeds ondervinden veel patiënten dagelijks de gevolgen van de Q-koorts. De commissie-Van Dijk die de aanpak van de Q-koortscrisis heeft onderzocht, uitte veel kritiek op de overheid: geen informatie geven en te traag de epidemie bestrijden. Die kritiek heeft onvoldoende geleid tot actie richting de patiënten. Zij hebben weinig concreets aangeboden gekregen en voelen zich in de steek gelaten. De belangenvereniging voor Q-koortspatienten Q-uestion heeft daarom afgelopen jaar een klacht ingediend bij de Nationale ombudsman.
Teleurstellend
Eerder heeft de Nationale ombudsman de minister van VWS aangesproken op haar rol en aangespoord de belangen van patiënten serieus te nemen. De afwijzende houding van de minister vond hij teleurstellend. Zij had onvoldoende oog voor de concrete gevolgen voor de Q-koorts patiënten. Daarop hield hij op 24 april een hoorzitting in Den Bosch. Hij hoorde patiënten, deskundigen en de oud-ministers van Landbouw en Volksgezondheid. De Nationale ombudsman wilde zo antwoord krijgen op de vraag of de omwonenden en passanten van geitenhouderijen konden vertrouwen op de informatie die de overheid over de verspreiding van Q-koorts en de besmettingsrisico’s gaf. Hij stelde zich ook de vraag of patiënten excuses en eventueel compensatie zouden moeten krijgen.
Conclusies
In zijn rapport ‘Het spijt mij; over Q-koorts en de menselijke maat’, concludeert de Nationale ombudsman dat de aanpak door de overheid niet behoorlijk is geweest. De overheid heeft haar burgers onvoldoende en niet tijdig voorgelicht over de risico’s en oorzaken van Q-koorts. De belangen van omwonenden en passanten vooral in Brabant hebben te weinig aandacht gekregen en zij zijn onvoldoende betrokken bij de problematiek rond de Q-koorts. De toenmalige ministers bleven met maatregelen alsmaar wachten op onomstotelijk bewijs over de overdraagbaarheid van de bacterie en de besmettingshaarden en heeft daarom de Q-koorts niet voortvarend bestreden. De huidige minister van VWS heeft na herhaald verzoek geweigerd om naar de soms ernstige gevolgen in individuele gevallen te kijken. Volgens haar was er niets bijzonders aan de hand en volstonden de gewone standaardregelingen. Dit toont weinig oplossingsgerichtheid en betrokkenheid van de overheid. De verdedigende opstelling van de oud-ministers tijdens de hoorzitting in Den Bosch heeft het vertrouwen verder verminderd. Excuses van hun kant waren op hun plaats geweest.
Aanbevelingen
Het gevolg is verlies van vertrouwen van de burger in de overheid. Het lijkt mij ondenkbaar dat de overheid dit vertrouwen niet zou willen herstellen. Dit kan met het aanbieden van excuses en het regelen van een tegemoetkoming voor de schrijnende gevallen. Andere aanbevelingen die de Nationale ombudsman doet zijn een (bevolkings)onderzoek, kennisdeling en voorlichting en een steunpunt voor Q-koortspatiënten.
