De afgelopen vijftien jaar zijn meerdere taken van de Rijksoverheid overgedragen aan gemeenten. Met als belangrijkste redenen om burgers beter en sneller te kunnen helpen, menselijk contact te bevorderen en kosten te besparen. Gemeenten staan immers dichter bij de burger dan het Rijk. Toch krijgt de Nationale ombudsman vaak klachten van burgers over gebrek aan participatie en vooral ook invloed. Hij vindt dat burgers juist invloed moeten kunnen hebben op beslissingen en ontwikkelingen die hen direct raken. De ombudsman onderzoekt daarom de decentralisaties vanuit burgerperspectief. Het gaat daarbij specifiek over de Wmo, de Participatiewet en - samen met de Kinderombudsman - de Jeugdwet. De drie onderzoeken leiden in 2023 tot een visie op Participatie en invloed in het sociaal domein. Daarnaast doet de Nationale ombudsman onderzoek naar de overdracht van publieke taken aan private organisaties en de gevolgen daarvan voor de toegang tot het klachtrecht in het sociaal domein.
Op de agenda
Decentralisatie vanuit burgerperspectief: Wmo
De Nationale ombudsman opende in april 2022 het onderzoek naar de invloed van burgers binnen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Hij wil weten of burgers wel voldoende betrokken worden bij het oplossen van hun hulpvraag of probleem. Het onderzoek naar de Wmo is het eerste van de drie onderzoeken naar decentralisatie vanuit burgerperspectief. De andere twee onderzoeken kijken naar de Participatiewet en, samen met de Kinderombudsman, naar de Jeugdwet.
- Dit onderzoek is in april 2022 gestart. Lees het nieuwsbericht over de opening van het onderzoek.
- Afronding deelonderzoek 1: voorjaar 2023.
Decentralisatie vanuit burgerperspectief: Participatiewet
Binnen decentralisatie vanuit burgerperspectief worden drie onderzoeken uitgevoerd: Invloed die burgers hebben binnen de Wmo, de Participatiewet en, samen met de Kinderombudsman, de Jeugdwet. Binnen dit tweede deelonderzoek wordt bekeken in hoeverre mensen die een beroep (moeten) doen op de Participatiewet voldoende worden betrokken bij besluiten die hen aangaan.
- Dit onderzoek is in januari 2023 gestart. Lees het nieuwsbericht over de opening van het onderzoek
- Afronding deelonderzoek 2: zomer 2023.
Decentralisatie vanuit burgerperspectief: Jeugdwet
Binnen decentralisatie vanuit burgerperspectief worden drie onderzoeken uitgevoerd: Invloed die burgers hebben binnen de Wmo, de Participatiewet en, samen met de Kinderombudsman, de Jeugdwet. Het eerste deelonderzoek (Wmo) is gestart in april 2022. Het tweede deelonderzoek (Participatiewet) start na de zomer 2022. Het derde deelonderzoek binnen de decentralisatie vanuit burgerperspectief onderzoekt de invloed van kinderen en ouders binnen de Jeugdwet en start ook na de zomer van 2022.
- Dit deelonderzoek start na de zomer 2022.
- Afronding deelonderzoek 3: voorjaar 2023.
Klachtbehandeling bij overgedragen publieke taken (publieke taken/private partijen)
Veel gemeenten hebben een deel van hun wettelijke taken in het sociaal domein overgedragen aan gemeenschappelijke regelingen en/of private partijen. Het is onduidelijk bij wie de burger moet zijn als deze een probleem heeft met de uitvoering van die taken. In dit onderzoek gaat de ombudsman in op de vraag bij welke overheidsinstantie de burger terecht kan met klachten over de uitvoering door private partijen in opdracht van een overheid. Ook onderzoeken we hoe gemeenten daarbij de regie kunnen houden. De uitkomst is een totaalvisie van de Nationale ombudsman op dit onderwerp.
- Het onderzoek is momenteel gericht op gesprekken met overheidsinstanties. Gestart: november 2021.
- Publicatie van de totaalvisie: eind 2022.
