Veranderingen in de omgeving waar burgers wonen, werken en leven, hebben grote impact op deze burgers. De daarmee gepaard gaande Omgevingswet treedt naar verwachting op 1 januari 2022 in werking. De Nationale ombudsman heeft in 2020 al aandacht gevraagd voor het burgerperspectief in deze wet, om te voorkomen dat burgers met vragen of klachten van het kastje naar de muur worden gestuurd.
Ook in 2021 worden verschillende activiteiten verricht om ervoor te zorgen dat ze bij de overheid het burgerperspectief niet uit het oog verliezen.
Daarnaast gaat de Nationale ombudsman de overheid handvatten bieden voor vraagstukken op het gebied van de energietransitie. Bovendien blijft de leefbaarheid van de Groningers, volwassenen en kinderen een aandachtspunt voor de ombudsman. Zij hebben de gevolgen van de gaswinning aan den lijve ondervonden en moeten door de overheid geholpen worden met voortvarende en passende oplossingen. Datzelfde geldt voor inwoners van andere gebieden, zoals Zuid-Limburgers die de gevolgen van de kolenmijnbouw nu nog merken. Ook de Kinderombudsman volgt dit thema, omdat kinderen veel waarde hechten aan een gezonde en veilige leefomgeving, zoals blijkt uit bijvoorbeeld hun betrokkenheid bij de klimaatacties.
Op de agenda
Omgevingswet
De Omgevingswet treedt naar verwachting in 2022 in werking. Het is de bedoeling dat de Omgevingswet het omgevingsrecht voor burgers toegankelijker en eenvoudiger maakt. Denk aan kortere procedures en geen waaier aan wet- en regelgeving meer. Dat zijn mooie uitgangspunten, die tegelijkertijd veel van burgers vragen: omgaan met het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DS) bijvoorbeeld, of zelf een participatietraject opzetten of daaraan deelnemen.
De invoering van de omgevingswet is uitgesteld tot 1 januari 2023. Hierdoor is er nog geen onderzoek gestart.
Energietransitie
De energietransitie is complex en veelomvattend. Deze gaat voor grote veranderingen zorgen voor de overheid, burgers en bedrijven. Ook hier moet de overheid ervoor zorgen dat zij het burgerperspectief in de voorbereidingen en dienstverlening niet uit het oog verliest. Wat mogen burgers van de overheid verwachten? Bedrijven spelen een belangrijke rol; gedacht kan worden aan energiemaatschappijen en windmolenparken. Wat is de rol van de overheid, wanneer burgers te maken hebben met private partijen en er met hen niet uitkomen? Waar moeten zij dan zijn voor zeggenschap of een klacht? Hoe zorgt de overheid ervoor dat er geen kloof ontstaat tussen burgers die wel en niet mee kunnen doen? Dit onderzoek is tot op heden (juli 2022) nog niet gestart.
Gevolgen gaswinning Groningen
De grootschalige gaswinning in Groningen leidde tot verzakkingen van de bodem en tot aardbevingen. De inwoners ondervinden hiervan nog altijd de gevolgen. Er is sprake van schade aan woningen en de vraag of gebouwen veilig zijn. De leefbaarheid in het gaswinningsgebied staat onder druk. In de afgelopen jaren bezocht de Nationale ombudsman meerdere keren het bevingsgebied. Ook deed hij oproepen om aandacht te hebben voor het burgerperspectief, de sociale samenhang en het belang van het herstel van vertrouwen.
Inmiddels is een aantal stappen gezet en neemt de overheid de verantwoordelijkheid voor de schadevergoedingen en de versterkingsoperatie. Toch verkeren nog steeds veel inwoners in onzekerheid over vergoeding van schade en de vraag of en wanneer hun woning voor versterking in aanmerking komt en welke inbreng zij daar zelf bij kunnen hebben. Ook duurt het lang voordat een beslissing wordt genomen. De impact die dit heeft op veel bewoners, waaronder ook kinderen, is groot en baart de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman zorgen.
De Nationale ombudsman zal ook in 2021 het gebied bezoeken en met inwoners en andere betrokkenen bespreken in hoeverre er voortgang wordt geboekt en welke knelpunten opgelost moeten worden. Ondertussen blijft hij de overheid aanspreken op haar verantwoordelijkheid – indien nodig. De behandeling van individuele klachten gaat onverminderd door.
Lees meer over het onderzoek. De Nationale ombudsman heeft ondertussen de reconstructie Verscheurd Vertrouwen gemaakt van de problematiek in het aardbevingsgebied. Aan de hand van deze reconstructie gaat de ombudsman de komende tijd in gesprek met medewerkers van betrokken organisaties. De ombudsman heeft ook een digitaal magazine uitgebracht over meer dan vijf jaar onderzoek naar de gevolgen van de gaswinning. Op deze pagina leest u hier meer over.
Infrastructuur Caribisch Nederland
De ombudsman ontvangt regelmatig klachten en signalen van inwoners van de drie eilanden over gebrekkige voorzieningen in Caribisch Nederland. Zo zijn de wegen op alle eilanden in slechte staat, is er niet op de alle delen van de eilanden internet beschikbaar en hebben niet alle huishoudens elektriciteit. Tot voor kort was de watervoorziening op Sint Eustatius een probleem. En hoewel er voorlopige maatregelen zijn getroffen ter verbetering, is er nog geen structurele oplossing voor het probleem met de watervoorziening. Ook openbaar vervoer is niet aanwezig op de eilanden.
Vanuit de Rijksoverheid worden aan de openbare lichamen in Caribisch Nederland verschillende soorten subsidies verstrekt om de infrastructuur te verbeteren. De ombudsman vraagt zich echter af hoe het komt dat ondanks deze subsidies de voorzieningen nog steeds niet op het gewenste niveau zijn. Dit onderzoek is tot op heden (juli 2022) nog niet gestart.