Een gezellig weekendje weg naar Duitsland eindigt voor mevrouw Jonker* op de terugweg in een vervelende toestand met de Koninklijke Marechaussee. Net nadat de bus waarin mevrouw Jonker zit de Nederlandse grens bij Nijmegen passeert, stappen twee medewerkers van de Koninklijke Marechaussee in. Controle! Alle passagiers moeten hun identiteitsbewijs laten zien. Mevrouw Jonker begrijpt er niets van. Grenscontroles zijn toch opgeheven binnen Schengenlanden en ze heeft toch niets strafbaars gedaan? Ze vraagt daarom naar de reden van de controle. Waar een kritische vraag al niet toe kan leiden…
In een uitgebreide brief schrijft mevrouw Jonker mij wat er is gebeurd. In de bus krijgt zij geen antwoord wat de reden is voor de controle. Het enige dat zij krijgt te horen, is dat zij haar identiteitsbewijs moet laten zien. 'Dan wil ik eerst wel eens uw identiteitsbewijs zien', reageert zij kritisch naar de medewerkster. Maar die gaat daar niet op in. Sterker nog, ze haalt haar collega erbij. Na een discussie over het al dan niet tonen van een identiteitsbewijs wordt mevrouw Jonker uit de bus gehaald. En dit terwijl zij haar paspoort in de tussentijd al aan de medewerker heeft afgegeven. Met dwang wordt ze meegenomen naar een speciale bus van de Koninklijke Marechaussee. Daar leggen de medewerkers haar uit dat zij controleren om illegale immigratie op te sporen. Ze krijgt ook een folder mee met uitleg hierover. Eenmaal bijgekomen van deze bizarre situatie besluit mevrouw Jonker haar ongenoegen over de gang van zaken te melden aan de Koninklijke Marechaussee. Haar klacht wordt opgepakt maar mevrouw Jonker is niet tevreden met het resultaat. Daarom vraagt zij mij om als onpartijdige naar deze zaak te kijken.
Als Nationale ombudsman krijg ik vaker vragen over controles in Nederlandse grensgebieden bij Duitsland of België. In de EU is afgesproken dat Nederland aan haar grenzen geen grenscontroles meer uitoefent. Maar in dit verhaal gaat het om een andere vorm van controle die gericht is op de bestrijding van illegaal verblijf in Nederland. Bij zo'n controle moet je met een paspoort of identiteitskaart aantonen dat je inwoner bent van één van de Schengenlanden. Ik vind dat de Koninklijke Marechaussee de situatie hier zelf uit de hand heeft laten lopen. Het is vervelend om iemand te treffen die lastige vragen stelt, maar het blijft belangrijk om je als medewerker van de Koninklijke Marechaussee professioneel te gedragen. Dit is niet gebeurd. De medewerkers hadden in de bus duidelijk moeten uitleggen wat de reden van de controle was. Ik snap niet waarom zij de folder niet meteen hebben gegeven. Daarnaast is mevrouw Jonker ten onrechte uit de bus gehaald, zij had haar paspoort immers al gegeven. Tot slot hadden de medewerkers zich moeten legitimeren toen mevrouw Jonker daarnaar vroeg. Ik zou het netjes vinden als de Koninklijke Marechaussee hiervoor excuses aanbiedt. Zij moeten toch het goede voorbeeld geven?
* Om privacyredenen is de naam veranderd
