Als Murat (niet de echte naam) bijna bij de uitgang van Schiphol is, spreekt een douaneambtenaar hem aan. De ambtenaar vraagt waar hij vandaan reist. Als Murat vertelt dat hij vanaf Caïro vloog, neemt de douane hem mee voor een controle. De douane stelt hem vragen en controleert onder andere zijn tas. Murat vindt dat vervelend. Hij vermoedt dat er sprake is van etnische profilering, want hij denkt dat de douane hem uitkoos vanwege zijn afkomst en uiterlijk.
De douaneambtenaar vertelt dat hij hem controleert omdat hij uit een niet-EU-land vliegt, maar dat gelooft Murat niet. Hij vliegt veel voor zijn werk en dit is niet de eerste keer dat de douane hem controleert. Volgens hem speelde zijn afkomst eerder ook een rol, net als nu. Ook vindt hij dat de douaneambtenaar zich tijdens de controle intimiderend en arrogant gedraagt.
Wel of geen etnische profilering?
Alles bij elkaar vindt Murat het geen prettige ervaring. Eenmaal thuis dient hij een klacht in bij de douane. De douane neemt zijn klacht in behandeling en vraagt de douaneambtenaar naar zijn kant van het verhaal. Na dat onderzoek zegt de douane dat er geen sprake was van etnische profilering. Volgens de douane was het land waar Murat vandaan reisde de reden voor de controle, niet zijn huidskleur of afkomst.
Nieuwe informatie
Murat neemt daar geen genoegen mee en dient bij ons een klacht in en collega Jeroen (niet de echte naam) pakt zijn zaak op. Pas na ons onderzoek wordt duidelijk dat Murat werd gecontroleerd door middel van een steekproef. Maar dat is Murat nooit duidelijk verteld.
Een eerder onderzoek
Daarom wijst Jeroen de douane op een eerder onderzoek van ons over etnisch profileren. In dat onderzoek schrijven we dat etnisch profileren in strijd is met de grondrechten van mensen. En dat het voor de overheid belangrijk is om duidelijk te vertellen waarom je iemand controleert. Bij de controle zelf, maar ook als er achteraf een klacht is over de controle. Die informatie helpt ook om te voorkomen dat mensen het gevoel krijgen dat zij gecontroleerd worden vanwege hun huidskleur, ras of geloof.
Duidelijke uitleg over controles
In dit geval had de douane Murat dus beter moeten informeren over waarom nou juist hij mee moest voor een controle. Iedereen moet op dezelfde manier behandeld worden. Toch vertellen mensen als Murat ons dat zij eruit gepikt zijn vanwege hun huidskleur of afkomst. Tegelijkertijd is het voor burgers vaak heel moeilijk om te bewijzen dat zij etnisch geprofileerd zijn. Daarom is het belangrijk dat de overheid altijd duidelijk uitlegt waarom zij iemand controleert.
