De Nationale ombudsman heeft op verzoek van de burgemeester van Amersfoort onderzocht wat zich op 11 september 2021 heeft afgespeeld op begraafplaats Rusthof. Ook heeft hij bekeken wat daaraan vooraf is gegaan. De gebeurtenissen op Rusthof hebben veel emoties, zorgen en vragen losgemaakt. Op basis van alle informatie die op 10 december 2021 beschikbaar en bekend was heeft de ombudsman een feitelijk verslag opgesteld. Hiermee komt de ombudsman (deels) tegemoet aan de vragen en zorgen die leven bij de nabestaanden en andere betrokkenen.
Algemene conclusies
- Uit het onderzoek is niet gebleken dat er tussen (leden van) het paranormaal onderzoeksteam en directie of medewerkers van Rusthof eerder contacten zijn geweest of dat er persoonlijke banden zijn tussen een of meerdere onderzoekers, de directeur en zijn echtgenote of de burgemeester.
- Voorafgaand aan het bezoek van het paranormaal onderzoeksteam aan Rusthof, zijn er afspraken gemaakt. De ombudsman kan op basis van de beschikbare informatie niet vaststellen dat het onderzoeksteam zich aan de gemaakte afspraken heeft gehouden.
- De ombudsman stelt vast dat de verklaringen die betrokkenen hebben gegeven over de inhoud van het onderzoek niet volledig zijn. Deze verklaringen komen niet overeen met de informatie over het onderzoek die de ombudsman later heeft ontvangen.
- De ombudsman acht het waarschijnlijk dat de ontvangen informatie, waaronder de filmpjes, volledig is.
Ontbreken beleid of afwegingskader
De ombudsman concludeert dat bij het verlenen van toestemming onvoldoende begrip is geweest voor wat het toestaan van een paranormaal onderzoek voor nabestaanden kan betekenen. Ook is er geen beleid of afwegingskader voor het behandelen en al dan niet toestaan van activiteiten op de begraafplaats buiten openingstijden. Nu dit ontbreekt en er zonder meer toestemming is verleend voor een paranormaal onderzoek op Rusthof na sluitingstijd, heeft het college van burgemeester en wethouders gehandeld in strijd met het redelijkheidsvereiste.
Daarom beveelt de ombudsman het college aan een breed maatschappelijk gesprek te organiseren over het karakter van de begraafplaats Rusthof en welke activiteiten daar passend zijn. Onderdeel van dit gesprek zou moeten zijn hoe in de toekomst verzoeken worden afgehandeld en wie daarbij betrokken moeten zijn. Het opstellen van huisregels, zoals door het college aangekondigd, is een mooie eerste stap.
Maatwerk en persoonlijk contact
De ombudsman constateert dat de informatievoorziening vanuit het college aan de nabestaanden is gestokt, nadat de ombudsman met zijn onderzoek was gestart. Bij een aantal nabestaanden is hierdoor de onzekerheid en zorgen over wat er (mogelijk) was gebeurd toegenomen. Verschillende berichten in de media hebben deze onzekerheid en zorgen verergerd en zijn er zelfs juridische procedures gestart om informatie en duidelijkheid te krijgen. Bij een aantal nabestaanden bestaat behoefte aan persoonlijk contact of antwoord op specifieke vragen. De ombudsman beveelt het college dan ook aan om hierover met hen in gesprek te gaan zodat zij zich gehoord en gezien voelen.
Informatieverstrekking
De ombudsman concludeert dat het college aanvankelijk onvoldoende zicht heeft gehad op voor het onderzoek relevante informatie die binnen de gemeente aanwezig was. Er heeft, zo lijkt het, geen volledige controle plaatsgevonden op de volledigheid en betrouwbaarheid van de aan de ombudsman verstrekte informatie. Het college heeft pas na een ingediend Wob-verzoek een grondig onderzoek ingesteld naar relevante informatie voor dit onderzoek.
Het college heeft per ommegaande alle informatie die ten behoeve van het Wob-verzoek is gevonden aan de ombudsman verstrekt. De ombudsman acht het waarschijnlijk dat inmiddels alle relevante informatie door het college met hem is gedeeld.
Vragen over het onderzoek kunnen tot en met 31 december 2021 worden gesteld via rusthof@nationaleombudsman.nl
